درمان سردرد میگرنی با طب سوزنی: رویکردی نوین و مکمل در کنترل درد

میگرن یکی از شایع‌ترین انواع سردرد است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند کیفیت زندگی افراد را تا حد زیادی کاهش دهد. علائم میگرن اغلب شامل سردرد ضربان‌دار، حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و صدا است. درمان‌های دارویی مرسوم نسبتاً مؤثرند، اما به دلیل عوارض جانبی، تحمل‌پذیری پایین برخی بیماران و دسترسی محدود، همچنان نیاز به درمان‌های مکمل و جایگزین احساس می‌شود. یکی از این درمان‌های مکمل که در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته، طب سوزنی است. طب سوزنی، به‌عنوان یکی از شاخه‌های طب سنتی چینی، نقشی مؤثر در تسکین و مدیریت سردردهای میگرنی دارد و اغلب توسط مراکز درمانی پیشرفته و کلینیک‌های درد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

میگرن نوعی سردرد اولیه و مزمن است که فراتر از یک سردرد ساده است و معمولاً با علائم عصبی دیگر همراه است. این بیماری به ویژه در سنین ۱۵ تا ۵۵ سالگی و عمدتاً در خانم‌ها شایع‌تر است. میگرن می‌تواند به مدت چند ساعت تا چند روز ادامه پیدا کند و معمولاً از یک طرف سر آغاز می‌شود. محرک‌های مختلفی مانند استرس، تغذیه نامتعادل، تغییرات هورمونی و کم‌خوابی می‌توانند باعث شروع حمله میگرنی شوند.

طب سوزنی (Acupuncture) یکی از روش‌های درمانی قدیمی است که اساس آن بر تحریک نقاط خاصی در بدن از طریق فروکردن سوزن‌های باریک و استریل بنا شده است. این طب با قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال، برای درمان انواع بیماری‌ها از جمله دردهای عضلانی، اضطراب، بی‌خوابی و سردرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف اصلی طب سوزنی، بازگرداندن تعادل انرژی حیاتی بدن (Qi) است که طبق طب سنتی چینی از طریق کانال‌هایی به نام «مریدین» جریان می‌یابد. با تحریک این نقاط، فرآیندهای شیمیایی بدن فعال شده و فرآیندهای التهابی و درد کاهش می‌یابد.

• آزادسازی اندورفین‌ها: طب سوزنی باعث افزایش ترشح اندورفین‌ها و سایر مواد شیمیایی طبیعی ضد درد بدن می‌شود که نقش مهمی در کاهش حس درد دارند.
• تغییر در فعالیت سیستم عصبی مرکزی: تحریک نقاط طب سوزنی می‌تواند فعالیت مغز و مسیرهای عصبی مرتبط با احساس درد را تعدیل کند.
• کاهش التهاب: فعالیت نقاط خاص باعث کاهش مواد شیمیایی التهابی و آرام‌سازی عروق خونی می‌شود.
• تأثیر مثبت بر روحیه و استرس: اثبات شده طب سوزنی با افزایش آرامش روانی و کاهش استرس می‌تواند از حملات میگرنی پیشگیری کند.
• تنظیم جریان خون در سر و گردن: سوزن‌گذاری در نقاط معین می‌تواند جریان خون به بافت‌های مغزی و عضلات را تنظیم کند و در کنترل درد مؤثر واقع شود.

درمان میگرن به روش طب سوزنی معمولاً با ارزیابی کامل تاریخچه پزشکی، الگوی حملات میگرنی و مشخصات جسمی و روانی بیمار توسط متخصص طب سوزنی آغاز می‌شود. سپس جلسات درمان به شکل زیر انجام می‌شوند:

مراحل درمان:

۱. شناسایی نقاط کلیدی: نقاط مختلفی برای درمان سردرد میگرنی استفاده می‌شوند، از جمله روی پیشانی، شقیقه‌ها، پشت سر، گردن، و حتی نقاطی در دست و پا.

۲. درمان با سوزن‌های استریل: سوزن‌های بسیار نازک و مجاز مطابق استانداردهای بهداشتی به مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در نقاط مذکور قرار داده می‌شوند.

۳. تعداد و تکرار جلسات: معمولاً هر بیمار بین ۶ تا ۱۲ جلسه (هر جلسه یک یا دو بار در هفته) نیاز دارد تا علائم بهبود یابند.

۴. پایش نتایج: در هر جلسه وضعیت بیمار ارزیابی شده و نقاط و نوع تحریکات ممکن است متناسب با پاسخ درمانی فردی تغییر کند.

۵. توصیه‌های مکمل: معمولاً متخصص پیشنهادهایی برای تغییر سبک زندگی، مدیریت استرس و تغذیه نیز به بیمار ارائه می‌کند.

مطالعات گسترده‌ای در مورد اثربخشی طب سوزنی در درمان سردردهای میگرنی صورت گرفته است. بر اساس نتایج بیشتر مطالعات معتبر داخلی و خارجی:

• کاهش دفعات و شدت حملات: طب سوزنی باعث کاهش میانگین تعداد حملات ماهانه و شدت سردرد در مبتلایان به میگرن شده است.
• کاهش نیاز به دارو: برخی بیماران با طب سوزنی نیاز کمتری به مصرف داروهای مسکن یا پیشگیری‌کننده پیدا می‌کنند.
• رضایت بیماران: بسیاری از بیماران از اثرات طب سوزنی بر کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی گزارش مثبتی داده‌اند.

در مقاله‌ای که سازمان بهداشت جهانی (WHO) منتشر کرده، طب سوزنی به عنوان یکی از درمان‌های مکمل تأیید شده برای بهبود سردرد میگرنی و تنشی معرفی شده است.

• عوارض جانبی کمتر: طب سوزنی نسبت به داروها عوارض حاد کمی دارد و نگرانی از وابستگی یا تحمل دارویی وجود ندارد.
• قابلیت ترکیب با سایر درمان‌ها: این روش می‌تواند در کنار درمان‌های دارویی بدون تداخل استفاده شود.
• افزایش توانایی خودمراقبتی: طب سوزنی با افزایش آگاهی فرد نسبت به بدن و عوامل محرک، بیمار را به خودمراقبتی و پیشگیری سوق می‌دهد.
• تقویت رویکرد جامع به سلامت: طب سوزنی علاوه بر درد، سایر ابعاد سلامت جسمی و روانی را نیز ارتقا می‌دهد.

• طب سوزنی باید توسط متخصص مجرب و تأیید شده و با رعایت کامل اصول بهداشتی انجام شود.
• در دوران بارداری، وجود برخی بیماری‌ها یا مصرف داروهای خاص، باید پیش از شروع درمان حتماً با پزشک مشورت شود.
• پاسخ به طب سوزنی در افراد مختلف متفاوت است و تضمینی برای درمان کامل وجود ندارد؛ اما اکثر بیماران کاهش قابل توجهی در علائم تجربه کرده‌اند.

طب سوزنی به عنوان یکی از روش‌های مؤثر و کم‌عارضه مکمل در درمان سردردهای میگرنی شناخته شده است. این درمان سنتی با کاهش شدت و تعداد حملات، ارتقای کیفیت زندگی، کاهش مصرف داروها و افزایش آرامش روانی می‌تواند بخش مهمی از برنامه مدیریت میگرن باشد. البته مشاوره با پزشک و انتخاب مراکز معتبر و متخصص نقش اساسی در ایمنی و اثربخشی این درمان دارد.

منبع: سایت فرهاد صبری